Άννα Να Ένα Μήλο (..μεταλλαγμένο) στο Ευγενίδειο

Μετά το βιβλίο της βιολογίας της 3ης Γυμνασίου, έρχεται ακόμα μια περίπτωση, σχεδόν εξόφθαλμης, προώθησης των γ.τ.ο., απευθυνόμενη αυτήν τη φορά και σε ακόμα μικρότερες ηλικίες. Μια μόνιμη βιοτεχνολογική έκθεση του Ευγενίδειου Ιδρύματος, η οποία δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ουδέτερη παρουσίαση, γεμάτη μεροληπτική ρητορική ολόιδια με αυτή των μεγάλων εταιρειών, αγνοώντας επιδεικτικά τις αμφιβολίες και τους κινδύνους σχετικά με τους γ.τ.ο. και αγγίζοντας τα όρια της προπαγάνδας. Ιδιαίτερα “επικίνδυνης” όταν αυτή απευθύνεται σε μαθητές.

 
Αθώες επιστημονικές γνώσεις..
Στην διαδραστική μόνιμη έκθεση του Ευγενίδειου Ιδρύματος σχετικά με την Επιστήμη & Τεχνολογία οι παρουσιάσεις για θέματα όπως η Ύλη, η Εικόνα, ο Ήχος φαίνονται αρκετά ενδιαφέροντα για να προσελκύσουν επισκέπτες κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα τους μικρούς  μαθητές που στα πλαίσια της περιβαλλοντικής επιμόρφωσης επισκέπτονται με τα σχολεία τους το Ίδρυμα ώστε να τους προσφερθεί το ανάλογο εκπαιδευτικό ερέθισμα. Μια σύγχρονη έκθεση, οργανωμένη με τρόπο ώστε η επίσκεψη να αποτυπώνεται καλά στον επισκέπτη, μέσα από διαδραστικά εκθέματα και εργαλεία, χρήση πολυμέσων και οπτικοακουστικού υλικού που να εξυπηρετεί τις πιο σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις..

Η έκπληξη ίσως βέβαια θα είναι αναπόφευκτη για κάποιον που επισκέπτεται την έκθεση -και έχει ακούσει δυο πράγματα παραπάνω για τους γ.τ.ο.- όταν προχωρώντας στα διάφορα, καλά οργανωμένα και εντυπωσιακά, τμήματα εισέλθει στο τμήμα της Βιοτεχνολογίας όπου του δίνεται η ευκαιρία, μεταξύ άλλων -έγκυρων- πληροφοριών για το κύτταρο και το DNA, να μάθει π.χ. ότι ο άνθρωπος πάντοτε προσπαθούσε να βελτιώσει την φύση, ότι η απάντηση στο γιατί χρειαζόμαστε τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι η αναμφίβολη αύξηση του πληθυσμού της Γης και η μείωση των καλλιεργούμενων εδαφών που καθιστά αναγκαία την χρήση της τεχνολογίας.. Μπορεί να δει εκθέματα με γ.τ. ποικιλίες καλαμποκιού, βαμβακιού και άλλων, διαβάζοντας σε εμφανείς λεζάντες με αποφασισμένα προτάγματα, γεμάτα βεβαιότητα, πως “Για να είναι ανθεκτικό το βαμβάκι σε ασθένειες πρέπει να τροποποιηθεί γενετικά”, “Για να εμπλουτιστεί με βιταμίνη Α, το ρύζι πρέπει να τροποποιηθεί γενετικά”, “Ο γενετικά τροποποιημένος σολομός έχει ταχεία ανάπτυξη”. Με το ίδιο τρόπο, στους μικρούς επισκέπτες δίνεται η ευκαιρία να παίξουν τροποποιώντας γενετικά μια ντομάτα... Μήπως κάτι δεν πάει καλά..;

Ακόμα ένα “βιβλίο βιολογίας”
Όπως και με την προ-3ετίας περίπτωση του βιβλίου βιολογίας της 3ης Γυμνασίου, όπου με σκανδαλώδη τρόπο παρουσίαζε τους γ.τ.ο. λίγο, πολύ ως θαύμα της επιστήμης που θα λύσει τα προβλήματα της γεωργίας και θα εξαλείψει την πείνα, με εικόνες (δεξιά) που σχεδόν παρέπεμπαν σε μεθόδους πλύσης εγκεφάλου, έτσι και η έκθεση του Ευγενίδειου, που λειτουργεί εδώ και κάποιους μήνες, δείχνει να στερείται των προφάσεων που οριοθετούν την λεπτή γραμμή μεταξύ προώθησης της γνώσης και της “παιδαγωγικής” χειραγώγησης γνώμης.
Ακόμα και με καλοπροαίρετη διάθεση και χωρίς “προκαταλήψεις”, δεν γίνεται να μην προσέξει κάποιος την, καθαρά ευνοϊκή προς την γενετική μηχανική, απλοϊκή προσέγγιση και την έλλειψη κάποιας ουσιώδους, αντίβαρης πληροφορίας σχετικά με τους γ.τ.ο. Πόσο μάλλον όταν το στήσιμο της έκθεσης, το οποίο ξεκινάει από ομολογουμένως εντυπωσιακά οργανωμένα τμήματα με απλές έννοιες φυσικής, οδηγεί τον επισκέπτη -ιδιαίτερα τον μαθητή- να θεωρήσει τελικά πως αυτά που βλέπει και μαθαίνει, στο τελευταίο κομμάτι της είναι φυσικά και αδιαμφισβήτητα.

Δείγματα βιοτεχνολογικού λόγου
Το είδος λόγου που επιστρατεύεται στην έκθεση του Ευγενιδείου παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με την γεμάτο οπτιμισμό και επιφανειακή επιχειρηματολογία που υιοθετούν οι μεγάλες βιοτεχνολογικές εταιρείες όταν απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Εμφανής σκοπός είναι να εντυπωσιάσουν και να πείσουν για το αναπόφευκτο της τεχνολογίας των προϊόντων τους, της φυσικότητας των μεθόδων και την αποτελεσματικότητα των τεχνικών της.
Σε αυτού του είδους την προπαγάνδα αποφεύγεται συνειδητά, με αθώο λεξιλόγιο και αποσπασματικές παρουσιάσεις, το να θίγονται ουσιώδη ζητήματα που προκύπτουν και αποτελούν διακυβεύματα για την επιστημονική κοινότητα όπως είναι η επισφαλής και απρόβλεπτη φύση της γενετικής τροποποίησης, η γενετική επιμόλυνση, την αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων και οι δευτερογενείς συνέπειες της χρήσης των γ.τ.ο.. 
Και βέβαια, δεν θα ήταν καθόλου αναμενόμενο το να θίγονται κριτικά ακόμα περισσότερα ουσιώδη κοινωνικά θέματα με τα οποία αυτή η τεχνολογία συνδέεται άρρηκτα: το ζήτημα ελέγχου των φυτογενετικών πόρων, την πατεντοποίηση έμβιου υλικού, την αδιαφάνεια και το προβληματικό της έρευνας για τους γ.τ.ο. και τον εκτενή καταστρεπτικό ρόλο της κυρίαρχης βιομηχανικής γεωργίας, ύστατη έκφραση της οποίας αποτελούν οι γ.τ.ο.

Οι Γάλλοι συνεργάτες
Ενδιαφέρον στοιχείο στις πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε για την ανάπτυξη της διαδραστική έκθεσης είναι ότι έχει γίνει σε συνεργασία με το Γαλλικό ίδρυμα Cité des Sciences et de l´ Industrie, ένα από τα μεγαλύτερα ιδρύματα στο χώρο της επιστημονικής μουσειολογίας. Προτού ωστόσο αναζητήσουμε ευθύνες και ρίξουμε το βάρος σε “ξένο δάκτυλο”, για τον τρόπο παρουσίασης του θέματος, μια μικρή έρευνα θα έδειχνε ότι το εν λόγω ίδρυμα σε παλιότερες εκτενείς αναφορές και εκθέσεις στο θέμα των γ.τ.ο. έχει κρατήσει μια ουδέτερη στάση. Το 2008, το Cite σε μια έκθεση με τίτλο¨Γ.Τ.Ο. Οι καρποί της διχόνοιας”, διάρκειας 6 μηνών φρόντισε με αρκετά ουδέτερο τρόπο να παρουσιάσει τα δεδομένα και να αναδείξει τον διακυβευμένο χαρακτήρα της γενετικής μηχανικής, φιλοξενώντας δεδομένα και απόψεις από διάφορτικές πλευρές. Εύλογο οπότε, μεταξύ άλλων, το ερώτημα γιατί η έκθεση του Ευγενίδειου δεν χαρακτηρίζεται τουλάχιστον από μια ίδια κριτική προσέγγιση.

 Διαβάστε σχετικά:

- Η ιστοσελίδα του Ευγενίδειου Ιδρύματος για την Έκθεση Βιοτεχνολογίας εδώ

- Γνωστοποίηση του θέματος απο το δίκτυο Αιγίλοπα εδώ

- Σχετικό δελτίο τύπου απο το Αρχιπέλαγος εδώ

(El articulo en Castellano aquí)

Β.Γ.
BiotechWatch.gr
Δεκέμβριος 2010