20 Θέσεις ενάντια στον Πράσινο Καπιταλισμό

Ένα κείμενο του περασμένου χρόνου των Tadzio Mueller και Alexis Passadakis, σχετικά με την "πράσινη" ανάπτυξη και το λεγόμενο "πράσινο New Deal", αναλύοντας τα χαρακτηριστικά με τα οποία αναπτύσσονται και διαβλέποντας το τελικό αδιέξοδο των θεσμικών περιβαλλοντικών και πολιτικοικονομικών λύσεων, όπου ίσο ρόλο φαίνεται να παίζουν κυβερνήσεις, εταιρείες και επίσημες Μ.Κ.Ο.

1. Η σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση σηματοδοτεί το τέλος της νεοφιλελεύθερης φάσης του καπιταλισμού. Οπότε το “Μπίζνες ως συνήθως” (χρηματιστικοποίηση, απορύθμιση, ιδιωτικοποιήσεις...) δεν αποτελεί πλέον επιλογή: Νέοι χώροι συσσώρευσης και είδη πολιτικής ρύθμισης θα πρέπει να εξευρεθούν από κυβερνήσεις και εταιρείες ώστε να διατηρήσούν τον καπιταλισμό ενεργό.

2. Παράλληλα με την οικονομική και πολιτική, καθώς και την ενεργειακή, κρίση, υπάρχει και μια άλλη κρίση που ταρακουνά τον κόσμο: Η Βιοκρίση, το αποτέλεσμα της αυτοκτονικής αναντιστοιχίας μεταξύ των οικολογικών συστημάτων που στηρίζουν την ζωή και εγγυούνται τη συλλογική επιβίωση του ανθρώπου και της ανάγκη του κεφαλαίου για συνεχή ανάπτυξη.

3. Η Βιοκρίση αποτελεί έναν τεράστιο κίνδυνο για τη συλλογική μας επιβίωση, αλλά όπως όλες οι κρίσεις παρέχει επίσης μια ιστορική ευκαιρία για τα κοινωνικά κινήματα: να βάλλει ουσιαστικά την εκτεθειμένη “κεντρική αρτηρία” του καπιταλισμού, την ανάγκη του για αδιάλειπτη, καταστροφική και παράφρονα ανάπτυξη.

4. Από τις προτάσεις που προέκυψαν από την παγκόσμια ελίτ, η μόνη που υπόσχεται να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις κρίσεις είναι το “πράσινo New Deal”. Αυτό δεν αντιστοιχεί στον μετριοπαθή πράσινο καπιταλισμό έκδοση 1.0, της βιολογικής γεωργίας και των φτιαξτο-μόνος-σου ανεμόμυλων, αλλά σε μια πρόταση για μια νέα “πράσινη” φάση του καπιταλισμού που επιδιώκει να παραγάγει κέρδη από τoν αποσπασματικό οικολογικό εκσυγχρονισμό ορισμένων βασικών τομέων της παραγωγής (αυτοκίνητα, ενέργεια, κλπ.)

5. Ο Πράσινος καπιταλισμός 2.0 δεν μπορεί να επιλύσει την βιοκρίση (αλλαγή του κλίματος και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η επικίνδυνη μείωση της βιοποικιλότητας), αλλά προσπαθεί περισσότερο να επωφεληθεί από αυτήν. Επομένως, δεν μεταβάλλει ριζικά την πορεία σύγκρουσης της ανθρωπότητας με τη βιόσφαιρα την οποία καθορίζει η οικονομία της αγοράς .

6. Σήμερα δεν είναι όπως το ‘30. Τότε, υπό την πίεση των ισχυρών κοινωνικών κινημάτων, με το παλιό “New Deal” ανακατανεμήθηκε εξουσία και πλούτος προς τα κάτω. Το Νέο και το Πράσινο “New Deal” που εξαγγέλθηκε από τον Ομπάμα, απο τα πράσινα κόμματα ανά τον κόσμο, ακόμη και απο μερικές πολυεθνικές, αφορά περισσότερο στο ευζην των επιχειρήσεων παρά στους ανθρώπους.

7. Ο Πράσινος Καπιταλισμός δεν θα αμφισβητήσει την εξουσία εκείνων που πράγματι παράγουν τα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου: εταιρείες ενέργειας, αεροπορικές εταιρείες και αυτοκινητοβιομηχανίες, βιομηχανική γεωργία, απλά θα τους λούσει με περισσότερα χρήματα ώστε να βοηθήσει να διατηρηθούν τα ποσοστά κέρδους τους κάνοντας μικρές οικολογικές αλλαγές που θα είναι πολύ μικρές και πολύ αργά.

8. Επειδή σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εργαζόμενοι έχουν χάσει τη δύναμή τους να διαπραγματεύονται και να απαιτούν δικαιώματα και αξιοπρεπείς μισθούς, σε μια πράσινη καπιταλιστική ρύθμιση, οι μισθοί πιθανώς θα στασιμόποιθούν ή ακόμη και θα μειωθούν για να αντισταθμίστει το αυξανόμενο κόστος του "οικολογικού εκσυγχρονισμού".

9. Το “πράσινο καπιταλιστικό κράτος” θα είναι και αυταρχικό. Με την δικαιολογία της απειλή της οικολογικής κρίσης, θα “διαχειρίζεται” τις κοινωνικές αναταραχές οι οποίες αναγκαστικά θα εντείνονται λόγω της εξαθλίωσης στον απόηχο της ανόδου του κόστους διαβίωσης (τρόφιμα, ενέργεια, κλπ.) και της μείωση των μισθών.

10. Στον πράσινο καπιταλισμό, οι φτωχοί θα πρέπει να αποκλείονται από την κατανάλωση, ωθούμενοι στη περιθωριοποίηση, ενώ οι πλούσιοι θα «επαναπροσδιορίσουν» την συνεχή, περιβαλλοντικά καταστροφική, συμπεριφορά τους, ψωνίζοντας και σώζοντας τον πλανήτη ταυτόχρονα.

11. Αυταρχικό κράτος, μαζικές ταξικές ανισότητες, ευζην για τις εταιρείες: από την άποψη της κοινωνικής και οικολογικής χειραφέτηση, ο πράσινος καπιταλισμός θα είναι μια καταστροφή από την οποία ποτέ δεν θα μπορούμε να αναρρώσουμε. Τώρα, έχουμε μια ευκαιρία να ξεφύγουμε από την αυτοκτονική τρέλα της συνεχούς ανάπτυξης. Κατόπιν, τη στιγμή που θα έχουμε όλοι συνηθίσει στο νέο πράσινο καθεστώς, αυτή η πιθανότητα μπορεί να μην υπάρχει.

12. Στο πράσινο καπιταλισμό, υπάρχει ο κίνδυνος ότι οι εδραιωμένες, θεσμικές περιβαλλοντικές οργανώσεις, θα έρθουν να παίξουν το ίδιο ρόλο με αυτόν των συνδικάτων στην εποχή του Φορντισμού: να λειτουργούν ως δικλείδες ασφαλείας που θα διασφαλίζουν ότι τα αιτήματα για κοινωνική αλλαγή, ότι η συλλογική οργή μας θα  παραμένει εντός των ορίων που θα καθορίζονται από τις ανάγκες του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων.

13. Ο Albert Einstein όρισε ως “παραφροσύνη”, το "να πράττει κανείς το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά και να αναμένει ωστόσο διαφορετικά αποτελέσματα." Κατά την τελευταία δεκαετία, παρόλη τη συμφωνία του Κυότο, αυξήθηκε όχι μόνο η συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα – αλλά επίσης και ο ρυθμός αύξησης τους. Θέλουμε ακόμα μια από τα ίδια; Δεν θα ήταν αυτό παραφροσύνη;

14. Διεθνείς συμφωνίες για το κλίμα προωθούν ψεύτικες λύσεις που αφορούν συχνότερα την ενεργειακή ασφάλεια παρά τις κλιματικές αλλαγές. Μακράν από επίλυση της κρίσης, η εμπορία εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι μηχανισμοί καθαρής ανάπτυξης [CDM], οι κοινές υλοποίησεις, επαναπροσδιορίζουν και σύντομα, όλα μαζί θα παρέχουν μια πολιτική ασπίδα ατιμωρησίας για τη συνέχιση της παραγωγής των αερίων του θερμοκηπίου.

15. Για πολλές κοινότητες στο παγκόσμιο Νότο, οι ψεύτικες λύσεις (τα αγροκαύσιμα,  οι σαρωτικές μονοκαλλιέργειες-“πράσινες έρημοι”, τα έργα CDM), είναι πλέον όλο και συχνότερα μεγαλύτερη απειλή τα ίδια απ’ότι η ίδια η αλλαγή του κλίματος.

16. Οι πραγματικές λύσεις για την κρίση του κλίματος δεν θα επινόηθούν από τις κυβερνήσεις ή τις εταιρείες. Μπορεί να προκύψει μόνο από τα κάτω, από το παγκόσμιο δίκτυο των κοινωνικών κινημάτων για τη κλιματική δικαιοσύνη.

17. Τέτοιες λύσεις περιλαμβάνουν: άρνηση τους ελεύθερου εμπορίου, της ιδιωτικοποίησης, των ευέλικτων μηχανισμών. Επιδίωξη της διατροφικής αυτάρκειας, της αποανάπτυξης, της ριζοσπαστικής δημοκρατίας και της μείωσης χρησιμοποιήσεως των πόρων.

18. Ως ένα αναδυόμενο παγκόσμια κίνημα της κλιματικής δικαιοσύνης, έχουμε να αντιμετωπίσουμε δύο εχθρούς: από τη μία πλευρά την αλλαγή του κλίματος και το πετρελαιοκίνητο καπιταλισμό που την προκαλεί, και από την άλλη, έναν αναδυόμενο πράσινο καπιταλισμό που δεν θα σταματήσει την κλιματική αλλαγή, αλλά θα περιορίσει την ικανότητά μας στο να το πράξουμε.

19. Φυσικά, η αλλαγή του κλίματος και το ελεύθερο εμπόριο δεν είναι το ίδιο πράγμα, όμως: το πρωτόκολλο της  Κοπεγχάγη θα είναι μια κεντρική ρυθμιστική παρουσία του πράσινου καπιταλισμού όπως ο ΠΟΕ ήταν το επίκεντρο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Οπότε πως σχετίζονται αυτά; Η δανική ομάδα KlimaX υποστηρίζει: Μια καλή συμφωνία είναι καλύτερη από τη μη επίτευξη συμφωνίας - αλλά καμία συμφωνία εόιναι καλύτερη από μια κακή.

20. Η πιθανότητα ότι οι κυβερνήσεις θα καταλήξουν σε κάποιο “καλό Deal” στην Κοπεγχάγη είναι ελάχιστες έως καμία. Στόχος μας πρέπει να είναι το να απαιτηθεί μια συμφωνία με πραγματικές λύσεις. Ελλείψει αυτού: να ξεχαστεί το Κιότο, και να κλείσει η Κοπεγχάγη! (με όποια τακτική)

Tadzio Mueller και Alexis Passadakis

(12/2008)